[Katica]

Dogodilo se na dan - 1. maj

Danas je Praznik rada.

Međunarodni praznik rada se obeležava u znak sećanja na oko 40.000 radnika Čikaga koji su 1886. stupili u štrajk tražeći bolje uslove rada.
Drugi kongres Radničke internacionale, odlučio je da se od 1890. 1. maja održavaju masovne manifestacije, demonstracije i štrajkovi, kao jedan od vidova klasne borbe, što je do kraja 19. veka i početkom 20. dobilo masovne razmere.
Prvi maj je u Srbiji prvi put obeležen 1893. godine protestnim skupovima u Beogradu.


1218 - Rođen je nemački car Rudolf I Habsburg, osnivač dinastije Habsburgovaca, jedne od najstarijih dinastija u Evropi. Vladao je od 1273. do smrti 1291. godine.

1707 - Stupio je na snagu Zakon o Uniji kojom su se kraljevine Škotska i Engleska ujedinile u Veliku Britaniju.

1751. - Odigran je prvi kriket meč u Americi.

1778. - U Somboru je otvorena Učiteljska škola, najstarija takva škola u Srbiji. Radila je do 1811, a od 3. novembra 1812. njenu ulogu je preuzela Učiteljska škola u Sent Andreji. Posle četiri godine, škola je vraćena u Sombor.

1786. - Izvedena je premijera Mocartove opere "Figarova ženidba" u Beču.

1840. - Izdate su prve samolepljive poštanske marke, "Penny Blacks", u Engleskoj.

1844. - Semjuel Morze poslao je prvu telegrafsku poruku.

1858. - Crnogorci su na Grahovu do nogu potukli znatno jače turske trupe, čiji su stalni napadi na Crnu Goru primorali kneza Danila da uverljivom vojničkom pobedom pokaže i Otomanskom carstvu i ostalim velikim silama da je Crna Gora nezavisna. Posle te pobede, godine 1860. je, uz podršku Francuske, međunarodna komisija odredila granice između Otomanskog carstva i Crne Gore, kojoj su pripojeni Grahovo, Rudine, Nikšićka župa i Gornji Vasojevići, čime je Crna Gora faktički priznata kao suverena država.

1866. - U Srbiji su puštene u promet prve poštanke marke. Istoga dana 1874, prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.

1867. - Osnovan je Univerzitet u Harvardu.

1869. - Otvoren je Foli Beržer u Parizu.

1873. - Izdata je prva dopisnica u SAD-u.

1873 - Škotski lekar, misionar i istraživač Afrike Dejvid Livingston koji je otkrio Viktorijine vodopade, pronađen je mrtav u mestu Čitambo u sadašnjoj Zambiji.

1874. Prve poštanske marke puštene su u promet u Crnoj Gori.

1876 - Britanski parlament usvojio je Zakon o kraljevskim titulama na osnovu kojeg je kraljica Viktorija I proglašena caricom Indije.

1886 - U Čikagu je 40.000 radnika stupilo u štrajk, zahtevajući bolje uslove rada, izražene u paroli "tri osmice" - po osam sati rada, odmora i kulturnog uzdizanja. U sukobu s policijom ubijeno je šest i ranjeno oko 50 radnika. Od 1889. ovaj dan se slavi kao Međunarodni praznik rada. U Srbiji je prvi put proslavljen 1894.

1889. - Bajer je predstavio apsirin u prahu.

1894. - U Srbiji je prvi put svečano proslavljen 1. maj. Proslava je organizovana u Beogradu, Šapcu, Negotinu, Kragujevcu, Požarevcu, Obrenovcu i Bajinoj Bašti. Proslave su poprimile masovni karakter posle osnivanja Glavnog radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke 1903.

1904 - Umro je češki kompozitor Antonjin Dvoržak. Iz njegovog bogatog opusa izdvaja se devet simfonija među kojima je najpoznatija "Simfonija iz novog sveta".

1925 - Kipar je zvanično postao britanska kolonija. Velika Britanija je 1878. Kipar preuzela od Turske, a 1914. je izvršila aneksiju ostrva.

1931 - Zvanično je otvoren "Empajer stejt bilding", 102 sprata visok njujorški oblakoder, tada najviša zgrada u svetu.

1939. - Izašao je iz štampe prvi strip sa Betmenom.

1940. - Otkazane su Olipijske igre.

1941. - Održana je premijera "Građanina Kejna" Orsona Velsa, u Njujorku.

1945. - Jedinice Četvrte armije Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije zauzele su Trst, Goricu i Tržič.

1945 - Nemački nacistički lider Jozef Gebels ,ministar prosvete i propagande po dolasku nacista na vlast 1933, izvršio je samoubistvo u bunkeru u Berlinu. Iz straha pred odgovornošću za nacističke zločine Gebels se ubio zajedno sa celom porodicom u poslednjim časovima pred pad Berlina u Drugom svetskom ratu.

1960 - Na teritoriji Sovjetskog Saveza oboren je američki špijunski avion "U-2". Pilot Frensis Pauers, koji se spasao iskakanjem, zarobljen je i u februaru 1962. razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.

1964. - Prvi put je upotrebljen računarski program BASIC.

1966. - "Bitlsi" su održali svoj poslednji koncert u Velikoj Britaniji.

1978 - Japanski istraživač Naomi Uemura postao je prvi čovek koji je sam stigao na Severni pol, prešavši 950 kilometara na sankama s psećom zapregom.

1982 - U Poljskoj, 50.000 pristalica "Solidarnosti" demonstriralo je protiv vojne vlasti. Ratno stanje u zemlji uvedeno je 13. decembra 1981, kada je general Vojćeh Jaruzelski suspendovao civilne vlasti.

1993 - U atentatu u Kolombu tokom prvomajske proslave ubijen je predsednik Šri Lanke Ranasingea Premadasu.

1994. - Jedan od najboljih vozača Formule 1 u istoriji toga sporta - Ajerton Sena - poginuo je na stazi u Imoli. Sena je u Formuli 1 debitovao 1984. godine kada je vozio za ekipu Tolmen. Kasnije je vozio za Lotus, a prvu titulu prvaka sveta osvojio je 1988. godine kao vozač Meklarena. Sa istom ekipom trijumfovao je 1990. i 1991. godine da bi 1994. prešao u Vilijems. Poginuo je na trci za "Veliku nagradu San Marina" kada mu je bolid zbog kvara izleteo sa staze i udario u zaštitnu ogradu. Imao je 34 godine.

1995 - Artiljerijskim napadom na Pakrac počela je ofanziva hrvatskih snaga na zapadnu Slavoniju pod nazivom "Bljesak". Nekoliko dana kasnije Hrvatska je zauzela celo područje, a desetine hiljada Srba
izbeglo je u Bosnu i Srbiju.

1997 - Laburistička partija Tonija Blera pobedila je na parlamentarnim izborima u Velikoj Britaniji, nakon 18 godina vladavine konzervativaca.

1999 - U vazdušnim udarima NATO na SR Jugoslaviju pogođen je putnički autobus na mostu u Lužanima (Kosovo). Poginulo je najmanje 60 ljudi.

2001 - Makedonci u Bitolju spalili su i kamenovali oko 40 kuća,firmi i prodavnica čiji su vlasnici Albanci u znak odmazde zbog pogibije osam pripadnika makedonskih snaga bezbednosti u napadu albanskih terorista kod tetovskog sela Vojce.

2001 - Predsednik SAD-a, Džordž Buš zatražio je izmenu u govora koji su 1972. SAD sklopile sa Moskvom o antibalističkim raketama, što bi otvorilo put ka novom odbrambenom planu SAD.

2003 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je 176 osoba, među kojima i 25 đaka tokom spavanja u internatu koji se srušio.

2004 - U Briselu su podignute zastave deset novih državačlanica Evropske unije čime se broj zemalja koje čine tu najveću ekonomsko-socijalnu integraciju popeo na 25 sa 450 miliona stanovnika.
Punopravne članice EU zvanično su postale: Mađarska, Poljska, Češka, Slovačka, Slovenija, Kipar, Malta, Estonija, Letonija i Litvanija. To je najveće proširenje EU od osnivanja 1957. godine.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 2. maj


1519. Umro je Leonardo da Vinči, italijanski vajar, naučnik i slikar, "uomo universale" italijanske renesanse kojeg istoričari umetnosti svrstavaju u najveće genije ljudskog roda. Njegova dela "Mona Liza" i "Poslednja večera" spadaju među najčuvenije slike na svetu. "Traktat o slikarstvu" (u prevodu objavljen u Beogradu 1953) koji sadrži njegova zapažanja, zaključke i pouke o slikanju, perspektivi, svetlosti i boji, značajan je doprinos nauci o umetnosti.

1536. - Kralj Henri VIII optužio je svoju šestu suprugu Anu Bolen za preljubu i incest, zbog čega je kasnije osuđena na smrt.

1567. - Umro je srpski pisac Marin Držić, tipičan predstavnik renesanse; njegova dela plene bogatstvom duha, veselim scenama i komičnim situacijama. Literarni rad započeo je pisanjeme pesama, a krunisao ga pastoralnim igrama i komedijama. Najčuvenijim delom, "Dundo Maroje", koje govori o ocu tvrdici i sinu rasipniku, zasmejavao je vlastelu u rodnom Dubrovniku, izvrgavajući je, u isti mah, i poruzi. Komedije "Pomet", "Pijerin" i "Đuho Krpeta" izgubljene su ili sačuvane u fragmentima. Ostala dela: komedije "Skup", "Mande", "Arkulin", alegorična pastoralno-muzička komedija "Plakir", rustikalna komedija "Novela od stranca", pastorale "Tirena", "Venera i Adon".

1660. Rođen je Pjetro Alesandro Gaspare Skarlati, italijanski kompozitor opera i crkvenih kompozicija.

1729. - Rođena je Katarina Velika, ruska carica (1762-1796). Pod uticajem francuskih filozofa i ideja prosvećenosti, izvršila je značajne reforme (otvarala je škole, pomagala nauku, književnost i umetnost, reformisala sudstvo i adminitraciju), kojima je ujedno učvrstila i centralizam i apsolutizam u Rusiji. Preduzela je i mnoga osvajanja: povela je dva uspešna rata protiv Turske, učestvovala u svim trima deobama Poljske i predvodila osvajanja u srednjoj Aziji (Kazahstan), zahvaljujući čemu je Rusija dobila nove teritorije.

1833. - Car Nikola zabranjuje javnu prodaju kmetova.

1852. - Rođen je srpski novinar, pisac i političar, Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i jedan od najistaknutijih novinara svoga doba. Bio je blizak prvaku srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, uključujući socijalistički list "Rad". Pokrenuo je listove "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Hapšen je zbog pojavljivanja sa crvenim barjakom u Kragujevcu. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876. i 1877, a nakon završetka rata je 1878. emigrirao u Ugarsku; u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazarom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom je otišao u Francusku, a po povratku u Srbiju, osuđen je na smrt zbog Timočke bune, koju su 1883. protiv režima kralja Milana Obrenovića u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je zatim pomilovan. Potom se izmirio s kraljem Milanom, zalažući se za sporazum radikala i narodnjaka, zbog čega su ga radikali isključili iz stranke.

1857. Umro je francuski pisac Alfred de Mise ("Noći", "Pismo Lamartinu", "Ispovest jednog deteta ovog veka").

1860. U Budimpešti je rođen Teodor Hercl vođa i osnivač cionističkog pokreta, autor dela "Jevrejska država" (1896).

1885. Belgijski kralj Leopold II proglasio se kraljem nove Slobodne države Kongo.

1887. - Hannibal W. Goodwin patentirao je celuloidni fotografski film.

1892. Rođen je nemački pilot Manfred fon Rihthofen, "Crveni baron", najslavniji nemački avijatičar u Prvom svetskom ratu. Tokom rata oborio je više od 80 aviona. Poginuo je u jednoj od vazdušnih bitaka u aprilu 1918.

1892. Umro je nemački hemičar August Vilhelm fon Hofman, osnivač moderne industrije anilinskih boja iz katrana kamenog uglja.

1902. - Snimljen je prvi naučno-fantastični film - "Put na Mesec".

1903. Rođen je američki pedijatar Bendžamin Meklejn Spok, autor bestselera "Saveti zdravog razuma o odgajanju beba i dece" (1946).

1904. Rođen je američki pevač i filmski glumac Hari Lilis "Bing" Krozbi, rekorder po broju snimljenih ploča, dobitnik Oskara za film "Idući svojim putem".

1933. Nemački kancelar Adolf Hitler je ukinuo sindikate.

1936. - Etiopski car Haile Selasije sa porodicom je, nakon italijanske okupacije, napustio zemlju.

1945. - Nemačka vojska predala se u Italiji.

1945. Sovjetske trupe osvojile su Berlin u Drugom svetskom ratu.

1951. Savet Evrope prihvatio je Nemačku kao punopravnog člana.

1953. Kralj Husein zvanično je postao kralj Jordana. U Iraku, kralj Fejsal II preuzeo je vlast.
1955. - Tenesi Vilijams, severnoamerički dramski pisac i pesnik, dobio je Pulicerovu nagradu za "Mačku na usijanom limenom krovu".

1956. - U SAD-u je utvrđeno mikrotalasno toplotno zračenje sa Venere.

1957. Umro je američki političar, senator Džozef Mekarti, vođa antikomunističke kampanje u SAD početkom pedesetih godina.

1960. Izvršena je smrtna kazna nad Amerikancem Kerilom Česmenom, osuđenom za otmicu i silovanje. Čekajući izvršenje presude, koje je osam puta odlagano
zahvaljujući upornoj i veštoj odbrani, u zatvoru je napisao tri knjige koje su postale bestseleri.

1965. Stavljen je u upotrebu prvi komunikacioni satelit za prenos televizijske slike.

1967. U Stokholmu je počeo da radi međunarodni sud za ratne zločine Bertranda Rasela, koji je kasnije presudio da su SAD krive za agresiju na Vijetnam.

1968. - Izraelska nacionalna televizija otpočela je emitovanje programa.

1980. - U Južnoafričkoj Republici je zabranjena pesma Pink Flojda "Another Brick in Wall" (II deo).

1986. - FK Dinamo iz Kijeva osvaja titulu Evropskog šampiona.

1990. Afrički nacionalni kongres Nelsona Mandele i vlada Južne Afrike otpočeli su razgovore u Kejptaunu o okončanju vlasti bele manjine u toj zemlji. Istog dana 1994. Mandela i njegov Afrički nacionalni kongres pobedili su na izborima u Južnoj Africi.

1993. U Atini, predsednik Republike Srpske Radovan Karadžić potpisao je Vens-Ovenov mirovni plan za Bosnu pod uslovom da ga prihvati Skupština RS. Skupština je kasnije odbacila plan, ocenivši da su mape razgraničenja s bosanskim Muslimanima i Hrvatima krajnje nepovoljne za Srbe u Bosni, a bosanski rat je nastavljen.

1995. Šest osoba je poginulo, a 176 ranjeno kada su projektili krajiških Srba pogodili centar Zagreba.

1999. Avijacija NATO-a, u napadima na SR Jugoslaviju, upotrebila je grafitne bombe koje su izazvale raspad elektroenergetskog sistema u Srbiji. Oko 70 odsto teritorije Srbije ostalo je u mraku.

2001. Ronilac Živadin Đorđević izjavio je listu "Timočka krimi revija" da je u proleće 1999. iz reke Dunav izvučena hladnjača sa 50 tela koja su kasnije tajno zakopana u masovnu grobnicu. U narednim mesecima srpska policija je otkrila nekoliko masovnih grobnica u kojima su, kako se pretpostavlja, zakopani albanski civili ubijeni tokom sukoba na Kosovu.

2003. Američki predsednik Džordž Buš saopštio je da je glavni deo borbenih operacija u Iraku završen, čime je zvanično okončan rat u Iraku.

2004. Milorad Luković Legija, bivši komandant Jedinica za specijalne operacije (JSO) i prvooptuzeni za ubistvo srpskog premijera Zorana Đinđića, predao se beogradskoj policiji nakon 14 meseci skrivanja. Za organizovanje ubistva premijera Legija je osuđen na 40 godina zatvora, a na istu kaznu osuđen je i neposredni izvršilacubistva, bivši Legijin zamenik Zvezdan Jovanović.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 3. maj


1469. - Rođen je Nikolo Makijaveli, florentinski političar, mislilac, pisac i istoričar. U delu "Vladalac" izneo je svoja diplomatska iskustva, kao i mišljenje da vladar treba da upravlja u interesu državnog apsolutizma, bez obzira na to hoće li će cilj postići zakonom ili silom, jer "cilj opravdava sredstva".

1494. - Kristofer Kolumbo je otkrio Jamajku. Nazvao ju je St Iago.

1500 - Portugalski moreplovac Pedro Alvareš Kabral je na putu ka Indiji otkrio Brazil i proglasio ga posedom Portugalije.

1748 - Rođen je francuski političar Emanuel Žozef Siej, poznat kao Abe Sije, jedan od vođa Francuske revolucije. U brošuri "Šta je treći stalež?" izložio je političke zahteve buržoazije.

1765. - U Filadelfiji je osnovan prvi medicinski fakultet u SAD-u.

1791 - Poljski kralj Stanjislav II August Ponjatovski potpisao je liberalni ustav kojim je uspostavljena parlamentarna monarhija. To je bio drugi pisani Ustav u svetu, posle američkog.

1814 - Francuski kralj Luj XVIII vratio se, pod zaštitomsaveznika, u Pariz posle poraza cara Napoleona I u bici kod Vaterloa.

1841 - Novi Zeland je proglašen britanskom kolonijom.

1845. - Macon B. Allen je prvi crnac koji je primljen u advokatsku komoru u SAD-u.

1895 - Teritorije u posedu Britanske južnoafričke kompanije, južno od reke Zambezi dobile su naziv Rodezija.

1898 - U Kijevu je rođena izraelska državnica Golda Mabovič Mejrson, poznata kao Golda Meir, prva žena premijer Izraela od 1969. do 1974.

1898. - Umro je srpski književni i pozorišni kritičar i istoričar književnosti Svetislav Vulović, profesor Velike škole u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije, jedan od najuticajnijih srpskih književnih kritičara u 19. veku. Napisao je kritičke studije večne vrednosti o srpskim pesnicima romantičarima: Petru II Petroviću Njegošu, Simi Milutinoviću Sarajliji, Branku Radičeviću, Đuri Jakšiću.

1902 - Rođen je francuski fizičar Alfred Kastler, član Francuske akademije, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1966. Njegov naučni rad doprineo je razvoju lasera.

1919. - Prvi putnički let avionom u SAD-u bio je na relaciji Njujork - Atlantik Siti.

1922 - U Parizu je osnovana Međunarodna železnička unija, među čijim osnivačima su bile i Jugoslovenske železnice.

1936 - U Jagodini su u organizaciji Narodnog fronta slobode održane najmasovnije antifašističke demonstracije u Pomoravlju između dva svetska rata.

1937. - Margaret Mičel je dobila Pulicerovu nagradu za roman "Prohujalo sa vihorom".

1939 - Smenjen je sovjetski ministar inostranih poslova Maksim Litvinov, a novi ministar je postao Vjačeslav Molotov, koji je krajem avgusta potpisao pakt o nenapadanju sa nacističkom Nemačkom.

1945 - Britanci su u Drugom svetskom ratu zauzeli Rangun, glavni grad tadašnje Burme (danas Mjanmar), oslobodivši ga japanske okupacije.

1946 - U Tokiju je počeo da zaseda Međunarodni vojni sud za Daleki istok, koji je sudio japanskim ratnim zločincima iz Drugog svetskog rata. U procesu, koji je trajao do novembra 1948, od 28 okrivljenih sedam je osuđeno na smrt, 16 na doživotnu robiju, a ostali na vremenske kazne.

1952. - Na Severni pol je sleteo prvi avion.

1956. - Na Antarktiku je otkriven još jedan planinski venac.

1968 - Žestokim sukobima sa policijom u Parizu su počele studentske demonstracije i štrajkovi zbog oklevanja vlasti da sprovede reforme univerziteta. Studentski protesti ubrzo su zahvatili i druge evropske zemlje, a protest je prerastao u revolt protiv građanskog društva.

1971 - Valter Ulbriht se povukao sa mesta generalnog sekretara komunističke partije istočne Nemačke. Zamenio ga je Erih Honeker.

1978. - Anderleht osvaja 18. Evropski šampionat u fudbalu.

1991. - U rodno selo Lelić kod Valjeva prenete su mošti episkopa Srpske pravoslavne crkve Nikolaja Velimirovića, izuzetnog besednika, doktora teologije i filozofije, koji je 1956. umro u jednom ruskom manastiru u SAD-u. Prvi svetski rat proveo je na Zapadu kao izaslanik srpske vlade, a u Drugom je zatočen u nacistički koncentracioni logor. Posle oslobođenja Jugoslavije, ostao je u emigraciji kao nepomirljivi protivnik režima Josipa Broza.

1992 - Muslimanske snage napale su u Sarajevu kolonu vozila JNA koja se povlačila prema kasarni u Lukavici. Ubijeno je i ranjeno više oficira, vojnika i civila.

1996 - Delegati 55 zemalja saglasili su se na konferenciji UN u Ženevi o novim pravilima korišćenja nagaznih mina, ali nisu prihvatili njihovu potpunu zabranu.

1997. - Gari Kasparov otpočinje šahovski meč sa IBM-ovim super komjuterom "Deep Blue" .

1999 - Tokom vazdušnih udara NATO na SR Jugoslaviju pogođen jeputnički autobus kod mesta Peć na Kosovu. Poginulo je 20 ljudi, a 43 je ranjeno. U Novom Sadu je pogođena zgrada TV Novi Sad. U sedištu NATO u Briselu je saopšteno da je za 42 dana vazdušnih napada na SRJ izvedeno 14.000 letova.

2003 - Američki Kongres je, većinom glasova, izglasao budžet od skoro 80 milijardi dolara koji je namenjen ratu u Iraku, a jedan njegov deo saveznicima i borbi protiv terorizma.

2006 - Evropska unija je odlučila da odloži pregovore opridruživanju sa Srbijom i Crnom Gorom zato što vlasti u Beogradu nisu dostigle traženi stepen pune saradnje sa Haškim tribunalom, jer nisu uhapsile i u Hag prebacile generala Ratka Mladića.

2006 - Saučesnik u napadu na Svetski trgovinski centar u Njujorku 11. septembra 2001. Zakarija Musaui osuđen je odlukom savezne porote na doživotnu robiju. To je prva i jedina presuda koju je izrekao američki sud za napade na SAD 11. septembra u kojima je poginulo skoro 3.000 ljudi.

2008 - Umro je bivši španski premijer Leopoldo Kalvo Sotelo, drugi predsednik vlade posle prelaza zemlje iz fašističke diktature generala Fransiska Franka na liberalnu demokratiju. Kao jedna od njegovih najvećih odluka smatra se učlanjenje Španije u NATO.

2008 - U razornom ciklonu Nagris koji je pogodio Mjanmar poginulo je 77.738 osoba, a 55.917 se vode kao nestali.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 4. maj


1493. Papa Aleksandar VI, Španac, izdao je edikt o podeli Novog sveta između Španije i Portugalije, prema kojem sve novootkrivene zemlje zapadno od Azora treba da pripadnu Španiji.

1626. - Indijanci su prodali ostrvo Menhetn za 24$ u odeći i dugmadi.

1715. - U Francuskim manufakturama izrađen je prvi kišobran na sklapanje.

1780. U Epsomu u Engleskoj održane su prve konjičke trke.

1814. - Stara francuska dinastija Burbon vraća se na presto.

1825. Rođen je engleski biolog i filozof Tomas Henri Haksli, pobornik teorije evolucije Čarlsa Darvina, autor dela "Mesto čoveka u prirodi", "Evolucija i etika", "Nauka i kultura" i "Priručnik komparativne anatomije kičmenjaka".

1827 - Rođen je engleski istraživač Džon Haning Spik, prvi Evropljanin koji je u avgustu 1858. video afričko jezero Viktorija i tvrdio da je ono izvorište Nila.

1869. - Umro je srpski pisac i političar Jovan Hadžić, poznat i kao Miloš Svetić, prvi predsednik Matice srpske, protivnik Vuka Karadžića - za razliku od Vuka, branio je etimološki pravopisni princip i negirao fonetski. Smatrao je da književni jezik valja obogatiti slavjanoserbskim jezikom. Bio je advokat, direktor gimnazije u Novom Sadu, a radio je i na izradi Građanskog zakonika Srbije. Uređivao je "Serbski letopis" i "Golubicu" i pokrenuo časopis "Ogledalo serbsko". Pisao je poeziju u pseudoklasičarskom stilu i prevodio grčke i rimske pisce Homera, Horacija i Vergilija i nemačke pisce, uključujući Johana Volfganga Getea.

1878. - Fonograf, mašina za beleženje i reprodukciju glasa i zvuka preko ploče, koju je godinu dana ranije otkrio Edison, predstavljena je javnosti.

1885. - Umro je srpski knez Aleksandar Karađorđević, sin vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa; u vreme vladavine kneza Aleksandra Karađorđevića donet je Građanski zakonik i reformisano je sudstvo, a Srbiji su 1856. na Pariskom kongresu date garantije velikih sila i objavljeno je "Načertanije" Ilije Garašanina (spoljnopolitički program). Posle svrgavanja kneza Mihaila Obrenovića, na presto su kneza Aleksandra Karađorđevića 1842. doveli ustavobranitelji. Zbog suprotstavljanja njihovom Savetu i vezivanja za Austriju, kajmakamska struja ustavobranitelja zbacila ga je 1858. na Svetoandrejskoj skupštini i vratila na presto kneza Miloša Obrenovića.

1891. - U Beogradu je osnovana Železnička zadruga, i to radi kreditiranja osoblja Srpskih državnih železnica; Zadruga se održala i dosad, uprkos nizu ratova i promena sistema.

1903. U borbi sa Turcima poginuo je vođa makedonskog nacionalno-revolucionarnog pokreta Goce Delčev.

1919. Počele su demonstracije kineskih studenata protiv odluke Versajske mirovne konferencije da se nemački posedi u provinciji Šantung predaju Japanu. Demonstracije pod nazivom "Pokret 4. maja", prerasle su u nacionalni pokret, pokrenuvši preko 10 miliona ljudi.

1924. - Otvorene su osme moderne Olimpijske igre u Parizu.

1928. Rođen je egipatski državnik Hosni Mubarak, predsednik Egipta od 1981, posle ubistva Anvara el Sadata.

1929. Rođena je američka glumica Odri Hepbern, ambasadorka dobre volje UNICEF-a. Dobitnica je Oskara za film "Praznik u Rimu" ("Doručak kod Tifanija", "Sabrina", "Rat i mir", "Ljubav popodne", "Moja draga lejdi").

1932. - Al Kapone je osuđen za utaju poreza i poslat u zatvor u Atlanti.

1938. Daglas Hajd postao je prvi predsednik Irske na osnovu novog Ustava kojim je proklamovana njena nezavisnost.

1953. - Ernest Hemingvej dobio je Pulicerovu nagradu za roman "Starac i more".

1957. - U Amsterdamu je osnovana fondacija Ane Frank.

1959. - Održana je prva dodela Gremi nagrada. Dobitnici su bili Perry Como i Ella Fitzgerald.

1970. Američka Nacionalna garda ubila je četiri i ranila 11 studenata Univerziteta Kent u državi Ohajo koji su demonstrirali protiv Vijetnamskog rata.

1979. Vođa konzervativaca Margaret Tačer posle pobede nad laburistima na parlamentarnim izborima, postala je prva žena premijer u istoriji Velike Britanije.

1980. - Umro je doživotni predsednik SFRJ i Saveza komunista Jugoslavije Josip Broz (Tito), koji je neograničenom ličnom vlašću upravljao Jugoslavijom 35 godina. Rođen u Kumrovcu 1892. godine, kao austrougarski feldvebel (kaplar) učestvovao je u Prvom svetskom ratu, a 1915. je zarobljen na Istočnom frontu. Član Komunističke partije Jugoslavije postao je 1920, a 1937. njen generalni sekretar, i to voljom sovjetskog boljševičkog diktatora Josifa Staljina. Kao vođa KPJ, vodio je u Drugom svetskom ratu ustanak protiv Nemaca od 1941, a 1943. je uspeo da izoluje rivalski četnički pokret kojem su saveznici uskratili podršku. Odoleo je snažnom Staljinovom pritisku 1948, čime je zadivio svet, ali se pri tom obračunao s pristalicama Moskve tipično staljinističkim metodama. Jedan je od osnivača i istaknutih lidera pokreta nesvrstanih. Proglašen je Ustavom iz 1974. za doživotnog predsednika i iste godine za šefa SKJ bez ograničenja mandata.

1990. Na prvim višestranačkim izborima (posle Drugog svetskog rata) u Hrvatskoj je ubedljivo pobedila Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana.

1994. Izrael i PLO potpisali su sporazum o početku primene ograničene palestinske autonomije u Gazi i Jerihonu.

1994. Emitovanjem prvog servisa vesti, počela je sa radom beogradska nezavisna novinska agencija Beta.

1996. Lider konzervativaca Hose Marija Asnar postao je premijer Španije, čime je okončana 13-godišnja vladavina socijalista.

2001. U Beogradu je podignuta optužnica protiv Radomira Markovića, koji je u vreme režima Slobodana Miloševića bio načelnik Službe državne bezbednosti. Po optužnici za odavanje državne tajne, Marković je 6. jula 2001. osuđen na godinu dana zatvora, a po tužbi za umešanost u ubistvo četiri funkcionera Srpskog pokreta obnove (SPO) na Ibarskoj magistrali u oktobru 1999. osuđen je 30. januara 2003. na sedam godina zatvora.

2001. Sjedinjene Američke Države su, glasanjem, izbačene iz Komisije za ljudska prava pri UN, što je prvi put u istoriji te međunarodne organizacije.

2003. Umro je Sesto Bruskantini čuveni italijanski solo operski pevač.

2004. Vlada italijanskog premijera Silvija Berluskonija zabeležila je rekord kao vlada koja je najduže ostala na vlasti od II svetskog rata, 1.060 dana.

2005. U aukcijskoj kući Kristi skulptura Konstantina Brankuzija "Ptica u prostoru" prodata je za 27.450.000 američkih dolara, što je rekordna cena u prodaji jedne skulpture.

2009. Novinska agencija Beta obeležila je 15 godina rada. Betu je osnovala grupa od osam beogradskih novinara 1992. godine. Kompanija Beta Preš jedna je od vodećih medijskih kuća u Srbiji i regionu. Obuhvata Novinsku agenciju Beta, Radio Beta-RFI u Beogradu, Radio Sto plus u Novom Pazaru i Medijski centar Beta.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 5. maj

1570. Otomansko carstvo objavilo je rat Veneciji zato što je odbila da preda mediteransko ostrvo Kipar.

1705. Umro je rimsko-nemački car Leopold I. Uspešno se borio protiv Turaka, a slavu mu je donela odbrana Beča 1683. Za vreme njegove vladavine (od 1658) Srbi su se, pod vođstvom patrijarha Arsenija Čarnojevića, doselili u južnu Ugarsku i u Srem.

1813. Rođen je danski filozof Obi Seren Kjerkegor (Aabye Soeren Kierkegaard), rodonačelnik filozofije egzistencijalizma, nazvan 'Kopenhaški Sokrat'. Nasuprot filozofskoj tradiciji, posebno u protivstavu prema sistemu filozofije Fridriha Hegela (Friedrić) i tradicionalne hrišćanske misli, razvio je drukčiji uvid u obeležja ljudskog individualnog bitisanja. Prema njegovom učenju, za egzistenciju nema sistema, jer je ona sloboda, duh, nemir, strepnja, očajanje, doživljaj greha, nepojmljivost, bolest na smrt - uvek odnos, a ne kategorijalno postojanje. Dela: 'O pojmu ironije sa stalnim osvrtom na Sokrata', 'Ili-ili', 'Pojam strepnje', 'Bolest na smrt', 'Dnevnik', 'Stadijumi na životnom putu', 'Filozofske mrvice'.

1815. Rođen je francuski pisac Ežen Martin Labiš (Eugene, Labiće), koji je u komedijama i vodviljima duhovito karikirao građansko društvo Francuske u 19. veku. Dela: 'Slamni šešir', 'Put gospodina Perišona'.

1818. Rođen je nemački filozof jevrejskog porekla Karl Hajnrih Marks (Heinrić Marx), najveći socijalistički teoretičar i istaknuti vođa zapadnoevropskog radničkog pokreta u 19. veku. Završio je studije filozofije u Berlinu, a u 23. godini doktorirao je filozofiju na Univerzitetu u Jeni disertacijom 'Razlika između Demokritove i Epikurove filozofije prirode'. Odustao je od univerzitetske karijere i 1842. postao glavni urednik 'Rajnskih novina'. Kad su pruske vlasti 1843. zabranile list zbog revolucionarne usmerenosti, emigrirao je u Francusku. Otada je, s kraćim prekidima, živeo u emigraciji, najduže u Engleskoj, gde je umro 1883. Od septembra 1844. do kraja života družio se i najtešnje sarađivao s nemačkim filozofom Fridrihom Engelsom (Friedrić). S njim je 1847. stvorio u Londonu Savez komunista, prvu revolucionarnu radničku organizaciju, i 1848. njih dvojica su izdala sažet program organizacije - brošuru 'Manifest komunističke partije'. Pod njegovim uticajem, 1864. osnovana je Prva internacionala. Napisao je niz kapitalnih dela iz ekonomije, filozofije, istorije i sociologije. Dela: 'Prilog jevrejskom pitanju', 'Prilog kritici Hegelove filozofije prava', 'Kritika Hegelove filozofije državnog prava', 'Ekonomsko-filozofski rukopisi', 'Teze o Fojerbahu', 'Nemačka ideologija' (s Engelsom), 'Sveta porodica' (s Engelsom), 'Beda filozofije', 'Klasne borbe u Francuskoj 1848-1850', 'Osamnaesti brimer Luja Bonaparte', 'Građanski rat u Francuskoj', 'Kapital - kritika političke ekonomije'.

1821. Umro je bivši francuski car Napoleon I Bonaparta (Bonaparte), jedan od najvećih vojskovođa u istoriji čiji su osvajački pohodi izmenili Evropu i okončali feudalizam. Prvi put se istakao 1793. u borbi protiv Engleza kod Tulona, kad je u 24. godini postao general. U Italiji je 1796. i 1797. potukao vojsku Austrije, a 1797. ukinuo Mletačku repubiku. Posle pohoda na Egipat, po povratku u Francusku je - koristeći nezadovoljstvo vladavinom Direktorijuma - u novembru 1799. državnim udarom zaveo režim konzulstva, uzevši neograničenu vlast kao 'prvi konzul', a od 1802. kao 'doživotni konzul'. Reformisao je administraciju, prosvetu, finansije i sudstvo, dao Francuskoj nov krivični i građanski zakon (Napoleonov kodeks), zaključio konkordat s papom Pijem VII (Pius) i privremeno suzbio aspiracije Velike Britanije i Austrije. Koristeći uspehe, 1804. proglasio se carem, nastavio osvajanja i zaveo apsolutističku vladavinu. Pobedama 1805. nad Austrijancima kod Ulma i rusko-austrijskom vojskom kod Austerlica, primorao je Austriju na mir, a 1806. zaratio je s Prusima, potukao ih kod Jene i Auerštata i 1807. primorao Prusku da potpiše mirovni ugovor pod veoma teškim uslovima. Potom je pokušao da pokori Španiju i 1808. postavio je brata Žozefa (Joseph) za španskog kralja. Napoleonove pobede od 1805. do 1809. omogućile su potpunu političku i ekonomsku prevlast Francuske nad većim delom zapadne, srednje i južne Evrope, a u pokušaju da pokori celu Evropu 1812. odlučio se na invaziju Rusije. Uništavajući poraz koji je tada doživeo označio je početak njegovog kraja, a moć Francuske, iscrpljene ratovima i privrednom krizom, slomljena je porazom 1813. kod Lajpciga. Saveznici (Rusi, Englezi, Prusi, Austrijanci) ušli su u Pariz krajem marta 1814, a Napoleon je abdicirao i prognan na sredozemno ostrvo Elba. Odatle se vratio u Pariz u martu 1815, ali je već u junu konačno putučen kod Vaterloa i prognan na ostrvo Sveta Jelena u Atlantskom okeanu na kojem je umro kao britanski zatočenik. Prema nekim novijim istraživanjima izgleda da je otrovan.

1846. Rođen je poljski pisac Henrik Sjenkjevič (Henryk Sienkiewicz), dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905. Svetsku slavu stekao je istorijskim romanima. Dela: romani 'Quo vadis', 'Ognjem i mačem', 'Potop', 'Pan Volodijovski', 'Bez dogme', 'Porodica Polanjeckih', 'Kroz pustinju i prašumu', zbirka pripovedaka 'Skice ugljenom'.

1855. Prvi crnogorski svetovni vladar knez Danilo I Petrović doneo je Zakonik kojim je nastojao da učvrsti pravni poredak i individualizuje imovinska prava po uzoru na rimsko pravo. Izjednačena su prava svih građana nezavisno od nacionalnosti i religije, mada Crnu Goru, kako je precizirano u Zakoniku, nastanjuju isključivo Crnogorci i Brđani koji su svi Srbi pravoslavne vere.

1860. Italijanski revolucionar Đuzepe Garibaldi sa svojih "hiljadu crvenih košulja" isplovio je iz Đenove prema Siciliji, koju je osvojio krajem jula.

1862. - U znak sećanja na bitku kod Puebla, američki Meksikanci svake godine na današnji dan obeležavaju svoj najveći praznik - Sinko de majo ili Dan pobede. Tada su malobrojne formacije siromašnih meksičkih seljaka pobedile mnogobrojniju, dobro opremljenu francusku armiju od oko 6000 vojnika i proterali Francuze iz svoje zemlje.

1865. - Odigrala se prva pljačka voza u SAD-u.

1883. Rođen je srpski kompozitor i muzički pisac Petar Konjović, rektor Muzičke akademije u Beogradu, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Muzikološkog instituta. Inspirisao se narodnim melosom i snažnom muzičkom individualnošću je učvrstio nacionalni smer u srpskoj muzici. Dela: opere 'Knez od Zete', 'Vilin veo', 'Koštana', 'Seljaci', zbirke solo pesama 'Moja zemlja', 'Lirika', knjige 'Stevan Mokranjac', 'Miloje Milojević', 'Knjiga o muzici'.

1891. - U Njujorku je otvoren Karnegi hol gostovanjem Čajkovskog.

1893. - Veliki krah na njujorškoj berzi.

1904. - Na brdu Volujica kod Bara postavljena je prva radio-telegrafska stanica Markonijevog sistema na Balkanu.

1912. - Otvorene su pete moderne Olimpijske igre u Štokholmu.

1930. Britanske vlasti u Indiji uhapsile su Mahatmu Gandija zbog njegove kampanje građanske neposlušnosti.

1936. Italijanske trupe pod komandom feldmaršala Pjetra Badolja okupirale su Adis Abebu, prestonicu Etiopije. Istog dana 1941. u oslobođeni grad ušao je etiopski car Haile Selasije I.

1944. - Mahatma Gandi izlazi iz zatvora.

1945 - Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu ušle u mesto Pinemunde, odakle su Nemci ispaljivali rakete "Fau 1" i "Fau 2". Američke trupe su oslobodile nemački nacistički koncentracioni logor Mathauzen.

1949. - U Londonu je potpisan ugovor kojim je osnovan Savet Evrope. Evropski savet predstavlja najstariju organizaciju i početni korak u integracionom procesu Evrope. Sedište organizacije je u Strazburu, a danas ova organizacija predstavlja glavni forum za pravna, socijalna, zdravstvena i ekološka pitanja u Evropi.

1954. General Alfredo Štresner je vojnim udarom oborio predsednika Paragvaja Federika Čaveza, započevši tako 34-godišnju diktaturu.

1955. Odlukom saveznika, Savezna Republika Nemačka ponovo je stekla suverenitet.

1961. Iz Kejp Kanaverala je lansiran kosmički brod "Merkjuri" prva kosmička letelica SAD s ljudskom posadom, kojim je upravljao Alen Bartlet Šepard.

1976. - Anderleht osvaja 16. Evropski šampionat u fudbalu.

1977. Umro je nemački državnik i ekonomista Ludvig Erhard zapadnonemački kancelar (1963-66) u vreme privrednog oporavka zemlje nakon Drugog svetskog rata.

1978. Teroristička organizacija "Crvene brigade" saopštila je da je ubila bivšeg premijera Italije Alda Mora, otetog u martu 1978. Njegovo telo pronađeno je dva dana kasnije u vozilu u centru Rima.

1981. Bobi Sends (Bobby Sands) prvi je od 10 pripadnika Irske republikanske armije umro u zatvoru Mejz u Severnoj Irskoj od posledica štrajka glađu.

1990. U Bonu su počeli razgovori ŠSR, SAD, Velike Britanije, Francuske i dveju nemačkih država o ujedinjenju Nemačke.

1993. Umro je američki pisac i intelektualac Irving Hou čije je najpoznatije delo "Svet naših očeva", studija o istočno-evropskim Jevrejima imigrantima u Sjedinjenim Američkim Državama.

1999. Indonezija i Portugal potpisale su dokument kojim je priznata nezavisnost Istočnog Timora.

1999. NATO avijacija je između Kačanika i Uroševca usred dana gađala konvoj 'Lekara sveta' - vidno obeležen znacima Crvenog krsta i grčkim zastavama - koji je prevozio pomoć prištinskom Kliničko-bolničkom centru prikupljenu u Grčkoj, a samo pukim slučajem nije nastradao niko od trojice lekara i trojice vozača kamiona.

1999. Na severu Albanije srušio se američki helikopter AH-64 tipa 'apač' i oba pilota su poginula, a NATO je saopštio da se nesreća dogodila zbog kvara motora tokom 'rutinske vežbe'. To nije razvejalo sumnje da je 'kvar' posledica dejstva protivvazdušne odbrane Vojske Jugoslavije i da je isti uzrok krajem aprila srušio još jedan 'apač', takođe u Albaniji. 'Apači', gromoglasno najavljeni kao 'ubice tenkova', nisu ni upotrebljeni u NATO agresiji na Jugoslaviju.

2001. Pripadnici pobunjeničke grupe UNITA su u Angoli kidnapovali 51 dečaka i 9 devojčica iz internata za ratnu siročad koji se nalazi izvan Kaksita, severo-istočno od Luande. Prilikom pobune, poginulo je oko 200 civila.

2002. Francuski predsednik Žak Širak (Jacques Chirac) osvojio je 82 odsto glasova u drugoj rundi izbora u kojem su Francuzi birali između njega i krajnjeg desničara Žan Mari Le Pena (Jean-Marie), što je najubedljivija pobeda u istoriji predsedničkih izbora u Francuskoj.

2003. Ruanda je oslobodila više od 22.000 zatvorenika, koji su uglavnom bili umešani u masakr koji je 1994. počinila Hutska milicija, kada je ubijeno oko 800.000 etničkih Tutsija i umerenih Huta. U zatvoru je ostalo oko 80.000 ljudi, gde većina čeka suđenje.

2003. Umro je Valter Sisulu, jedan od veterana u borbi protiv belaca koji su manjina u Južnoj Africi i dugogodišnji prijatelj i mentor Nelsona Mendele, najpoznatijeg borca protiv aparthejda.

2004. U aukcijskoj kući "Sotbi" u Njujorku Pikasova slika "Dečak sa lulom" postigla je cenu od 104.168.000 dolara, što je apsolutni svetski rekord u aukcijskoj prodaji slika.

2005. Na parlamentrnim izborima u Velikoj Britaniji Laburistička partija Tonija Blera osvojila je apsolutnu većinu u britanskom parlamentu, a premijer Toni Bler treći uzastopni mandat.

2012. U Japanu je počeo proces zatvaranja poslednjeg aktivnog nuklearnog reaktora, od 50 koliko ih je radilo u zemlji do katastrofe u Fokušimi 2011. godine.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 6. maj

- Danas je hrišćanski praznik Đurđevdan, veoma raširena krsna slava među Srbima. Za taj veliki prolećni praznik plodnosti vezani su mnogi običaji - ustaje se rano i kupa se u rekama, odlazi u prirodu, bere bilje kojim se krmi stoka, pletu venci i njima kite kuće, stoka i košnice, opasuje se vrbovim i drenovim prućem, u njive se postavljaju krstovi od leskove mladice, kolje se žrtveno jagnje. Iz doba vojevanja Srba protiv Turaka nastala je izreka "Đurđev danak, hajdučki sastanak". Prema predanju, Sveti Đorđe je kažnjen razapinjanjem na točak kad je, kao tribun u vojsci rimskog cara Gaja Aurelija Valerija Diokletijana (Gaius Aurelius Valerius Diocletianus), javno priznao da ispoveda hrišćanstvo. Bog mu je "podario moć da svakom Božijem stvoru koji mu se molbom obrati pomaže u bedi i nevolji".

1237. - U manastiru Mileševa sahranjene su mošti oca srpske državotvornosti Svetog Save, bezmalo godinu i po dana posle njegove smrti u bugarskoj prestonici Trnovo, gde je umro vraćajući se iz Jerusalima u Srbiju. Bugarski car Ivan Asen II jedva je pristao na zahtev Savinog sinovca, kralja Vladislava, da mošti prenese u otadžbinu - i Asen i Trnovljani smatrali su počivanje Savinog tela kod njih za veliku milost Božju.

1527. Vojska burbonskog vojvode Karla opustošila je i opljačkala Rim i pobila oko 4.000 njegovih stanovnika.

1626. Holandski naseljenik Peter Minuit kupio je za bižuteriju u vrednosti od 25 dolara od Indijanaca ostrvo Menhetn, na kojem je kasnije izgradjen Njujork.

1733. - Odigrao se prvi međunarodni boks meč. Bob Vitaker pobedio je Tita di Karnija.

1757. U Sedmogodišnjem ratu pruski kralj Fridrih II osvojio je Prag koji su branile austrijske trupe.

1758. Rodjen je jedan od vodja francuske revolucije Maksimilijande Robespjer, vodja jakobinaca i začetnik revolucionarnog terora.

1804. - U Ostružnici kod Beograda počela je ustanička skupština, radi uspostavljanja sudskih i upravnih vlasti na oslobođenoj teritoriji, koju je sazvao vođa Prvog srpskog ustanka - Karađorđe. Tokom skupštine okončane 15. maja propao je pokušaj nekih starešina da je usmere protiv Karađorđa i ponovo postave pitanje vođstva ustanka.

1804. - Surinam (Holandska Gijana) je prodat Engleskoj.

1830. - Miloš Obrenović je od 70 naočitih srpskih momaka formirao Gvardiju. Gvardija je bila tada, kao i Garda danas (koja inače ovaj dan proslavlja kao svoj), najelitniji i najreprezentativniji deo vojske.

1835. - Izašlo je prvo izdanje New York Herald-a.

1840. Puštene su u promet prve poštanske marke u Velikoj Britaniji - od jednog i dva penija s likom kraljice Viktorije I.

1851. - Dr John Gorrie patentira "mašinu za hlađenje", preteču današnjeg frižidera.

1856. Rodjen je austrijski psihijatar Zigmund Frojd, osnivač psihoanalize.

1856. Rodjen je američki istraživač Edvin Piri. Vodio je prvu ekspediciju koja je 1909. stigla na Severni pol.

1861. Rodjen je indijski pisac i filozof Rabindrant Tagore, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913. ("Gradinar", "Gitandžali", "Grupa priča", "Zlatan čamac").

1862. Umro je američki pisac Henri Dejvid Toro, jedinstven pesnik i filozof prirode u američkoj književnosti. Dvogodišnje iskustvo usamljeničkog života u prirodi opisao je u knjizi "Valden, ili život u šumi".

1868. - Rođen je srpski matematičar Mihajlo Petrović, osnivač Beogradske matematičke škole, profesor Univerziteta u Beogradu, član Srpske kraljevske akademije i mnogih inostranih akademija nauka. Kao dečak, izučio je ribarski zanat kod beogradskog alasa Gašpara Čuklje, potom položio majstorski ispit ribarskog esnafa i tako dobio nadimak Mika Alas. Napisao je više od 400 radova iz teorijske i primenjene matematike, matematičke fizike i hemije, mehanike, geometrije i opšte fenomenologije. Tvorac je matematičke fenomenologije i teorije matematičkih spektara, koja je praktično primenjena u astronomskim, statističkim i drugim izračunavanjima, i veoma je doprineo matematičkoj analizi, posebno teoriji diferencijalnih jednačina i teoriji funkcija. Dela: "Kvalitativna integracija diferencijalnih jednačina", "Elementi matematičke fenomenologije", "Fenomenološko preslikavanje", "Predavanja o matematičkim spektrima", putopis "Kroz polarnu oblast", popularno napisan roman "Jegulje".

1890. - Mormonska crkva zabranjuje poligamiju.

1895. Rodjen je američki glumac italijanskog porekla Rudolf Valentino, zvezda i idol nemog filma ("Četiri jahača apokalipse", "Šeik", "Šeikov sin", "Krv i pesak").

1910. Umro je Eduard VII, kralj Velike Britanije i Irske od januara 1901. Nasledio ga je sin Džordž V. Engleski kralj Džordž V stupa na presto.

1914. - Engleski Gornji dom odbija da prizna ženama pravo glasa.

1915. Rodjen je američki filmski glumac, režiser i producent Orson Vels, dobitnik Oskara za životno delo 1971. Njegov "Gradjanin Kejn" smatra se jednim od najboljih filmova u istoriji kinematografije ("Magbet", "Otelo", "Treći čovek").

1919. Na Versajskoj mirovnoj konferenciji Nemačkoj su oduzetekolonije u Africi.

1932. Francuskog predsednika Pola Dumea u Parizu je ubio ruski emigrant.

1949. Umro je belgijski pisac flamanskog porekla Moris Meterlink, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1913.

1955. - Nemačka je ušla u NATO.

1974. Zapadnonemački kancelar Vili Brant podneo je ostavku zbog špijunske afere u kojoj je otkriveno da je njegov bliskisaradnik Ginter Gijom bio istočnonemački špijun.

1979. Na izborima u Austriji pobedila je Socijalistička partija Bruna Krajskog.

1981. SAD su proterale sve libijske diplomate, tvrdeći da vlada Libije podržava medjunarodni terorizam.

1991. U Splitu su izbile demonstracije protiv JNA u kojima je ubijen vojnik Saško Gešovski.

1992. - Umro je srpski agronom Radisav Radovanović, jedan od 1.300 srpskih kaplara slavnog Đačkog bataljona, predsednik Društva za čuvanje spomenika i negovanje tradicija oslobodilačkih ratova do 1918. Učestvovao je u Kolubarskoj bici, prešao Albaniju sa srpskom vojskom s kojom je, posle proboja Solunskog fronta, nastavio marš za oslobođenje otadžbine. Posle Prvog svetskog rata, diplomirao je agronomiju i bavio se istraživanjima u toj oblasti. Bio je direktor poljoprivrednog kombinata "Belje", a potom je radio u Poljoprivrednom kombinatu "Beograd".

1992. Umrla je Marlen Ditrih, američka filmska glumica nemačkog porekla, legendarna "fatalna žena" ("Plavi andjeo", "Šangaj-ekspres", "Svedok optužbe").

1993. Skupština Republike Srpske na Palama odlučila je da se o Vens-Ovenovom mirovnom planu za Bosnu izjasni narod. Na referendumu 15. i 16. maja protiv plana je glasalo 96 odsto birača.

1994. Otvoren je tunel ispod Lamanša.

1996. Vlada predsednika Gvatemale Alvara Arsua i vodje levičarske gerile su potpisali sporazum o okončanju 35-godišnjeg gradjanskog rata.

1999. Ministri inostranih poslova sedam najrazvijenijih zemalja Zapada i Rusije (Grupa 8) dogovorili su se na sastanku u Bonu o principima za okončanje rata na Kosovu.

2000. U blizini Nanta na jugu Francuske u izgorelom automobilu fiat uno, pronadjeno je telo paparaca Žan Pola Andansona, koji je poslednjih deset godina fotografisao kraljevske porodice i filmske zvezde. On i njegov auto dovodjeni su u vezu za saobraćajnom nesrećom u Parizu kada je poginula princeza Dajana i njen prijatelj Dodi El Fajed.

2004. Sud u Libiji osudio je pet medicinskih sestara iz Bugarske i jednog palestinskog lekara na smrtnu kaznu (kasnije preinačena u doživotni zatvor), zbog optužbi da su namerno inficirali oko 400 libijske dece verusom HIV u pedijatrijskoj bolnici u Bengaziju. Nakon potpisivanja sporazuma sa EU i prikupljanja novca za odštetu porodicama zaražene dece, Libija je 24. jula 2007. oslobodila medicinske radnike, koji su odmah otputovali u Bugarsku gde su pomilovani.

2005. Umro je Džoi Grant, legendarni umetnik "Diznija", autor Kraljice-veštice u dugometražnom crtanom filmu "Snežana i sedam patuljaka".

2012. U Srbiji su održani predsednički, parlamentarni i lokalni izbori. Za predesdnika Srbije, u drugom krugu, izabran je lider Srpske napredne stranke (SNS) Tomislav Nikolić, a njegova partija je osvojila i najviše mandata u republičkom parlamentu.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 7. maj

1429. - Francuzi pod vođstvom Jovanke Orleanke prekidaju englesku opsadu Orleana.

1497 - Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.

1655 - Britanci su od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.

1711. - Rođen je srpski matematičar, fizičar, astronom, filozof, pesnik i univerzitetski profesor Josip Ruđer Bošković, jedan od najvećih umova nauke svog vremena. Nasuprot Isaku Njutnu, verovao je da su vreme i prostor relativni, zbog čega se smatra pretečom Alberta Ajnštajna. Bio je osnivač i direktor Brerske astronomske opservatorije kod Milana i direktor Optičkog instituta francuske mornarice. Postavio je dve geometrijske metode za određivanje elemenata rotacije Sunca, geometrijsku metodu određivanja putanje kometa, jedinstveni zakon sile; pretpostavio je, takođe, da tela ne samo da se privlače nego se i odbijaju na malim rastojanjima, sve formule sferne trigonometrije sveo je na četiri osnovne, izračunao je dimenzije i spljoštenost Zemlje na osnovu merenja meridijana, rešio je problem okaca u saću. Objavio je niz rasprava na latinskom, italijanskom i francuskom. Dela: "Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium", "Opera partientia ad opticam et astronomiam", "Elementorum universae matheseos", "O morskoj plimi", "O zakonu sila u prirodi", "O svetlu", "Teorija konusnih preseka", "Elementi matematike".

1760 - Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".

1774 - Kralj Francuske Luj XV umro je od malih boginja. Presto je nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu (1756-63) kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio je prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela je Francusku na prag revolucije.

1824. - U Beču je premijerno izvedena Betovenova Deveta simfonija.

1832. - Grčka postaje nezavisna država.

1844 - Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi, Jovan Sterija Popović, uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.

1865 - Trupe Unije zarobile su u Američkom građanskom ratu predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa.

1866. - Nemački premijer Oto fon Bizmark ozbiljno je ranjen prilikom pokušaja atentata.

1871 - Francuska i Nemačka potpisale su sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.

1881 - Krunisan je rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.

1892. - Rođen je Josip Broz Tito.

1892. - Rođen je srpski pisac Milutin Bojić, autor poeme "Plava grobnica", koja peva o masovnom sahranjivanju srpskih vojnika u more, trajnog poetskog spomenika tragediji srpske vojske u Prvom svetskom ratu posle povlačenja preko Albanije. Studirao je filozofiju i pedagogiju u Beogradu. Učestvovao je u balkanskim ratovima i u Prvom svetskom ratu. Posle povlačenja preko Albanije, radio je kao državni službenik na Krfu i u Solunu. Umro je od tuberkuloze u 25. godini i sahranjen je na solunskom groblju Zejtilnik. Dela: četiri knjige pesama i više drama, uključujući "Kraljevu jesen" i "Uroševu ženidbu".

1893. - Povodom 400-godišnjice osnivanja Obodske štamparije, Književno-umetnička zajednica je pod predsedništvom Milana Milićevića priredila prvu izložbu srpskih knjiga u Beogradu.

1894 - Rođen je američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin. Poznat je i kao autor filmske muzike ("Tačno u podne", "Rio Bravo", "Starac i more").

1912. - Na Kolumbijskom univerzitetu ustanovljena je Pulicerova nagrada u čast Jozefa Pulicera, američkog novinara i osnivača senzacionalističke štampe. Nagrada se dodeljuje za dela iz oblasti američke istorije, poezije, drame, muzike i novinarstva. Nagrade se dele svake godine, a ograničene su na američke državljane.

1923 - Između Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčke sklopljena je Konvencija o osnivanju Slobodne zone u Solunu, kojom je na 50 godina Kraljevini pripala carinska uprava. Novi aranžman između Jugoslavije i Grcke potpisan je 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina.

1928. - U Engleskoj je smanjena starosna granica za žene u vezi sa pravom glasa sa 30 na 21 godinu.
1933 - U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga (Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna ...), najavljujući na taj način "novo razdoblje u istoriji nemačke kulture".

1934. - Na Filipinima je pronađen najveći biser na svetu, težak 6,4 kilograma.

1940 - Vinston Čerčil je postao britanski premijer, pošto je Nevil Čembrlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.

1940 - Nemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku, zaposela bivšu dansku koloniju Island.

1941 - Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku sa namerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata je proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.

1945 - Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su Prag; Saveznici su preuzeli Rangun od Japanaca.

1945. - Oslobođen je koncentracioni logor Mathauzen.

1951. - Međunarodni Olimpijski komitet odobrio je učešće Rusiji na Olimpijskim igrama 1952.

1960. - Leonid Brežnjev postaje predsednik Sovjetskog Saveza.

1960 - Američka nuklearna podmornica "Triton" završila je 84-dnevno putovanje oko sveta.

1972. - L.A. Lejkersi su osvojili 26-ti NBA šampionat, porazivši Njujork Nikse sa 4:1.

1977 - Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda 1930-ih godina 20. veka, dobitnica Oskara 1945. za film "Mildred Pirs".

1979 - Umrla je Ita Rina, najpoznatija jugoslovenska filmska glumica izmedju dva svetska rata, koja je slavu stekla filmom "Erotikon". Ušla je u svetsku enciklopediju filma.

1981 - Fransoa Miteran postao je predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri Žiskar D'Estena.

1982. - IBM je izbacio PC-DOS version 1.1.

1988 - SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti UN kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993 - Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.

1994 - Nelson Mandela izabran je za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsednik te zemlje.

1994 - Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao je predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.

1995 - Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila je da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.

1997 - U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.

2001 - Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednici SRJ i RS, Vojislav Koštunica i Mirko Šarović.

2002 - Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen je u Americi na doživotnu robiju, zbog prodaje Moskvi strogo poverljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je naneo najveću štetu u američkoj istoriji.

2002 - Umro je Iv Rober, francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima "Visoki Plavi Čovek sa Jednom Crnom cipelom" i "Rat dugmadima".

2003 - Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog, u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Džibla.

2005 - Egipatski parlament odobrio je ustavni amandman kojim je, po prvi put u istoriji ove države, dozvoljeno učešće više kandidata na predsedničkim izborima.

2005 - U Berlinu u Nemačkoj, otvoren je Memorijalni centar u spomen šest miliona stradalih Jevreja tokom vladavine nacista.

2006 - Za predsednika Italije, jedanaestog po redu posle II svetskog rata, izabran je Đorđo Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

2006 - Umrla je kolumbijska pevačica Soraja, jedna od prvih koja je pisala i snimala pesme i na engleskom i španskom.

2010 - Umrla je Lina Horn džez pevačica koja je probila medjurasne barijere i postala jedna od prvih crnkinja slavnih u Holivudu i na Brodveju.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 8. maj

1429. Predvođeni Jovankom Orleankom (Jeanne d'Arc), Francuzi su u Stogodišnjem ratu probili sedmomesečnu opsadu Orleana nateravši u bekstvo engleske osvajače.

1794. Na giljotini je pogubljen francuski hemičar Antoan Loren Lavoazje (Antoine Laurent Lavoisier), jedan od tvoraca moderne hemije, posle suđenja odžanog istog dana, na kojem ga je revolucionarni sud, s još 27 optuženih, osudio na smrt kao ''zastupnika ubiranja kraljevskog poreza''. Otkrio je da je vazduh smeša kiseonika i azota, dokazao da je voda spoj kiseonika i vodonika, utvrdio značaj kiseonika za sagorevanje i oksidaciju, postavio Zakon o neuništivosti materije, izradio niz novih metoda za kvantitativnu hemijsku analizu. Spalivši dijamant, dokazao je da je kristalizovani ugljenik.

1815. Na brdu Ljubić kod Čačka Srbi su u Drugom srpskom ustanku do nogu potukli trostruko jaču tursku vojsku. Oko 1.500 ustanika predvodili su Miloš Obrenović i Lazar Mutap, a oko 5.000 Turaka Imšir paša, poznat kao Chaja paša. Pobeda je ustanicima ulila silno samopouzdanje i Srbe masovno podigla na oružje.

1828. Rođen je švajcarski filantrop Žan Anri Dinan (Jean Henri Dunant), tvorac ideje o Crvenom krstu, jedan od osnivača Međunarodnog komiteta Crvenog krsta 1863, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1901. Iskustvo iz bitke kod Solferina 1859, kad je organizovao pomoć ranjenicima, navelo ga je da 1864. predloži konvenciju prema kojoj se u ratu moraju poštedeti bolesni i ranjeni i sanitetsko osoblje. Pao je u zaborav i bedu i tek u dubokoj starosti doživeo je priznanje za ogroman filantropski rad. Kao priznanje za izuzetnu službu u radu Crvenog krsta, 1965. je ustanovljena ''Medalja Anri Dinan'', najviše odlikovanje Međunarodnog komiteta Crvenog krsta. Dela: ''Sećanje na Solferino'', ''Međunarodno bratstvo i milosrđe za vreme rata''.

1852. Potpisan je Londonski protokol, kojim se garantuje integritet Danske.

1873. Umro je engleski filozof i ekonomista Džon Stjuart Mil (John Stuart Mill), jedan od tvoraca liberalne političke teorije. U logici je usavršio istraživanja uzročnih odnosa među pojavama, a u etici zastupao utilitarizam polazeći od učenja Džeremija Bentama (Jeremy Bentham). U ekonomiji je poslednji značajan predstavnik engleske klasične škole - poznat je po teoriji troškova proizvodnje. Njegovo najznačajnije delo ''O slobodi'' na srpski je prvi preveo, napisao predgovor i objavio 1867. knez Petar Karađorđević, kasnije srpski kralj Petar I. Ostala dela: ''Sistem logike'', ''Utilitarizam'', ''O predstavničkoj vladi'', ''Principi političke ekonomije'', ''Ogist Kont i pozitivizam'', ''Potčinjenost žena''.

1873. Prvu knjigu o vinu na srpskom ''Iskusni podrumar'' u Beču je objavio Zaharije Stefanović Orfelin, u kojoj je pisao o berbi grožđa, spravljanju vina i podrumarstvu. Tvrdio je da su najbolja srpska vina manastirska, pre svih karlovačko.

1880. Umro je francuski pisac Gistav Flober (Gustave Flaubert), jedan od osnivača francuskog realizma, sjajan stilista. Bio je pesimista, skeptik i nepristrasan posmatrač činjenica, protivnik građanskog licemerja. Romanom ''Gospođa Bovari'' uznemirio je javnost i optužen je za povredu javnog morala. Ostala dela: romani ''Buvar i Pekiše'', ''Sentimentalno vaspitanje'', ''Salambo'', ''Iskušenje svetog Antonija'', dva pozorišna komada i više novela i obimna ''Prepiska''.

1884. Rođen je američki državnik Hari Truman (Harry), predsednik SAD od 1945. do 1953, upamćen po odluci da u avgustu 1945. baci atomske bombe na japanske gradove Hirošimu i Nagasaki, u trenutku kad je Japan praktično bio poražen u Drugom svetskom ratu, počinivši tako najveće pojedinačne ratne zločine u istoriji čovečanstva. Šef države postao je posle smrti Frenklina Rozevelta (Franklin Roosevelt). Stvorio je 1947. doktrinu o vojnoj i ekonomskoj pomoći zemljama ''ugroženim komunističkim pokretima'', čime je podstakao hladni rat. Umešao je 1950. SAD u korejski sukob i započeo program izgradnje vojnih baza i remilitarizacije Zapadne Nemačke. Na osnovu zakona ''o očuvanju uzajamne bezbednosti'', Vlada SAD je 1951. od ''Maršalovog plana'' i ''Trumanove doktrine'' sačinila opšti plan ekspanzije Zapada i osnivanja agresivnih vojnih paktova. Tada su doneti i propisi koji su onemogućavali radničko-sindikalno organizovanje u SAD, a njegovu vladavinu obeležila je i histerija krajnje desnice koju je predvodio republikanski senator Džozef Makarti (Joseph McCarthy).

1894. Srpski fizičar Mihailo Pupin prijavio je u Njujorku patent za konstruisanje aparata za telefonske i telegrafske prenose na veće udaljenosti.

1900. Srpski fizičar Mihailo Pupin patentirao je u Njujorku aparat za telefonske i telegrafske prenose na velike udaljenosti.

1902. U erupciji vulkana Mon Pele na Martiniku potpuno je uništen grad Sen Pjer, a katastrofu je preživelo samo dvoje od 30.000 stanovnika.

1903. Umro je francuski slikar i vajar Pol Gogen (Paul Gauguin), čiji je umetnički pogled izgrađen na protivstavu impresionističkom shvatanju slikarstva. Njegov postupak karakterišu pojednostavljeni oblici u čvrstoj konturi, široko tretirani planovi, bogata hromatska skala, jaki kontrasti boja, ukidanje perspektive. Tako nastala sintetička forma, mirna, robustna i monumentalna, natopljena je poezijom čiste čulnosti, a tema je najčesće egzotičan svet domorodaca tahićanskog ostrva Fatu-Iva, među kojima je i umro. Najznačajnije slike uradio je tokom dva boravka na Tahitiju, gde je pobegao od civilizacije - ''Cheretanje'', ''Dve devojke s Tahitija'', ''Materinstvo'', ''Beli konj'', ''Plemkinja''...

1921. U Švedskoj je ukinuta smrtna kazna.

1944. Sovjetske jedinice su u Drugom svetskom ratu oslobodile Sevastopolj, izbacivši Nemce iz te strateški važne crnomorske luke na poluostrvu Krim.

1945. Sovjetske trupe su u Drugom svetskom ratu oslobodile celu teritoriju Čehoslovačke.

1949. Stvorena je Savezna Republika Nemačka, u čiji sastav su ušle dotadašnje zone pod američkom, britanskom i francuskom kontrolom, uspostavljene posle Drugog svetskog rata i poraza nacista. Formirana je privremena vlada, na čelu sa Konradom Adenauerom.

1952. Umro je američki filmski producent Vilijem Foks, osnivač filmske korporacije "Foks" (1915), kasnije "Tventi senčeri Foks".

1973. U Južnoj Dakoti, u SAD, okončana je pobuna Indijanaca koji su 10 nedelja u opsadi držali malo prerijsko naselje.

1978. Na najviši svetski vrh Maunt Everest bez upotrebe kiseonika prvi su se popeli italijanski planinar nemačkog porekla Rajnhol Mesner (Reinhold Mešner) i Austrijanac Peter Habeler.

1980. U Beogradu je sahranjen predsednik SFRJ Josip Broz Tito. Sahrani su prisustvovali najviši predstavnici više od 120 zemalja, kao i 200 partija. Direktan prenos sahrane preuzele su televizijske stanice iz više od 40 zemalja.

1984. Sovjetski olimpijski komitet odlučio je da bojkotuje Olimpijske igre u Los Anđelesu, optuživši vladu SAD za kršenje Olimpijske povelje.

1992. U SR Jugoslaviji penzionisano je 38 generala, među kojima i načelnik Generalštaba Blagoje Adžić. Novi šef GSS postao je general-pukovnik Života Panić.

1992. Umro je ruski pozorišni reditelj i glumac Sergej Vladimirovič Obrascov, jedan od utemeljivača parodijsko-satiričnog žanra minijatura i romansi s lutkama i osnivač Državnog centralnog pozorišta lutaka, jedinstvenog u svetu. Stvaralac inventivnog duha i bogate mašte, režirao je više od 50 lutkarskih predstava koje se smatraju antologijskim delima tog pozorišnog žanra, poput ''Čarobne Aladinove lampe'', ''Neobičnog koncerta'', ''2:0 za nas'', ''Djavoljeg mlina''.

1994. Mađarska socijalistička partija Djule Horna (Gyula) na parlamentarnim izborima nadmoćno je pobedila dotad vladajuću stranku Slobodnih demokrata.

1995. Francuski predsednik Fransoa Miteran (Francois Mitterrand) i lideri bezmalo 80 zemalja, uključujući predsednika Jugoslavije Zorana Lilića, obeležili su na svečanosti u Parizu pola veka od završetka Drugog svetskog rata.

1996. Umro je španski borac s bikovima Luis Migel Lukas ''Domingen'' (Miguel Lucas Diminguin), verovatno najbolji svetski borac s bikovima u 20. veku, čija je veština inspirisala američkog pisca Ernesta Hemingveja (Hemingway).

1999. U vazdušnim udarima NATO-a na SR Jugoslaviju pogođena je Ambasada Kine u Beogradu. Poginulo je četvoro kineskih državljana, a najmanje 10 ranjeno. Incident je ozbiljno poljuljao odnose SAD i Kine i usledili su masovni protesti u Kini.

1999. Pod nerazjašnjenim okolnostima ubijen je Fehmi Agani, najbliži saradnik lidera Demokratskog saveza Kosova Ibrahima Rugove. Njegovo telo pronađeno je kod Lipljana, na Kosovu.

1999. Umro britanski filmski glumac Dirk Bogard, poznat po ulogama "Smrt u Veneciji", "Žrtva" i "Sluga".
1999. Tekstovi izveštača iz Albanije prvi put od početka agresije NATO na Saveznu Republiku Jugoslaviju podvrgnuti su američkoj vojnoj cenzuri. Odluka je među zapadnim novinarima protumačena kao pokušaj NATO da neutrališe blamažu u medijskom ratu zbog serije ''grešaka'' i civilnih žrtava.

1999. Avioni NATO srušili su do temelja zgradu glavne pošte u centru Užica, već oštećenu u napadu 16 dana ranije, a prilikom bombardovanja civilnih ciljeva u Nišu ubijeno je dvoje ljudi.

2001. SR Jugoslavija je primljena kao punopravni član u Svetsku banku.

2001. Papa Jovan Pavle II okončao je svoju istorijsku posetu Siriji, čime je postao prvi papa koji je ušao u džamiju. Tu zemlju je napustio molitvom za mir između Jevreja i Arapa.

2003. U američkom Senatu jednoglasno je usvojen predlog o proširenju NATO-a za sedam bivših istočnoevropskih komunističkih zemalja (Letonija, Litvanija, Estonija, Slovenija, Slovačka, Bugarska i Rumunija).

2003. Marokanski kralj Muhamed je, povodom rođenja svog sina, naslednika, oslobodio više od 9.000 zatvorenika, što je najveća amnestija u istoriji te zemlje.

[Katica]

Dogodilo se na dan - 9. maj


1265. - Rođen je najveći italijanski pesnik - Dante Aligijeri. Njegovo najznačajnije delo je "Božanstvena komedija", u kom na više mesta pominje i naš narod, naše krajeve i srpskog kralja Milutina. Ostala dela: "Novi život" (autobiografija u kojoj opisuje svoju ljubav prema Beatriče), "Gozba", "O narodnom govoru"...

1502. Španski moreplovac Kristofer Kolumbo isplovio je iz španske luke Kadiz na četvrto i poslednje putovanje u Novi svet (Ameriku). Kolumbo je umro 1506. u Španiji uveren da je na svojim putovanjima stigao u Aziju.

1512. - Nemački car Karlo V osudio Martina Lutera kao jeretika zbog napada na papsko pravo izdavanja indulgencija (oproštaj grehova za zlato)

1773. - Rođen Žan Šarl Leonard de Sismondi, švajcarski istoričar i ekonomista

1788. Britanski parlament je ukinuo trgovinu robljem.

1800. Rodjen je Džon Braun, borac za ukidanje ropstva u SAD. Izvršio je napad na arsenal u Harpers Feriju 1859, zbog čega je optužen za izdaju i pobunu robova i osudjen na smrt vešanjem. Njegovo pogubljenje 2. decembra 1859. dovelo je do zaoštravanja borbe abolicionista i robovlasnika.

1805. Umro je jedan od najvećih nemačkih i svetskih pesnika Fridrih Šiler. Veliku slavu stekao je dramama "Razbojnici", "Don Karlos" i "Vilhelm Tel", koje su i danas na repertoarima svetskih pozorišta.

1850. Umro je francuski hemičar Žozef Gejlisak koji je utvrdio da se pritisak gasa povećava u zavisnosti od temperature.

1860. Rodjen je škotski pisac Džejms Metju Beri, autor knjige o Petru Panu.

1873. - Rođen Hauard Karter, engleski arheolog, egiptolog, otkrio grobnice Tutmesa IV, Hatšepsut, Amenofisa I i Tutankamona

1877. Rumunija je proglasila nezavisnost, mesec dana pošto je sklopila savez sa Rusijom protiv Otomanskog carstva.

1901. - U Melburnu je prvi put zasedao Australijski parlament.

1901. - U Beogradu je radi ostvarenja narodnog ideala - ujedinjenja srpstva - osnovana tajna organizacija "Ujedinjenje ili smrt", kasnije nazvana "Crna ruka", čije su vođe bili Dragutin Dimitrijević Apis, Ilija Radivojević i Bogdan Radenković. Organizacija je predviđala upotrebu nasilja u rušenju Otomanske imperije i Austrougarske.

1911. Grupa oficira, učesnika u dvorskom prevratu i ubistvu kralja Aleksandra Obrenovića 1903, osnovala je u Beogradu tajnu organizaciju "Ujedinjenje ili smrt" ("Crna ruka").

1924. - Rođen Martin Jonaš, slikar - naivac, osnivač prve seoske galerije slika u Kovačici (Kovačica, 09. 05. 1924 - Pančevo, 31. 01. 1996)

1926. - Američki polarni istraživači Ričard Berd i Flojd Benet prvi preleteli Severni pol avionom

1927. - Jugoslovenski piloti Tadija Sondermajer i Leonid Bajdak vratili se sa istorijskog leta na liniji Beograd - Pariz - Bagdad - Bombaj

1927. Kanbera je postala glavni grad Australije, umesto Melburna.

1931. Umro je američki fizičar Albert Majkelson koji je pomoću rotirajućeg ogledala odredio tačnu brzinu svetlosti. Nobelovu nagradu za fiziku dobio je 1907.

1936. - Rođena Glenda Džekson, engleska glumica, dobitnica "Oskar"-a

1936. Italija je zvanično okupirala Abisiniju (Etiopija), a svog kralja Vitorija Emanuela III proglasila abisinskim carem.

1939. - Rođen Đoko Vještica, novinar i urednik RTV Studio B

1942. - Rođen Mirko Sandić, vaterpolista, reprezentativac i trener, predsednik Skupštine Vaterpolo saveza Srbije

1944. - Obnovljen Jugoslovenski crveni krst

1945. - Potpisivanjem akta o bezuslovnoj kapitulaciji Nemačke u razrušenom Berlinu, zvanično je završen Drugi svetski rat. Tekst o bezuslovnoj kapitualciji potpisali su feldmaršal Vilhem Kajtel, general Hans Jirgen Štumpf i admiral Hans Georg fon Frideburg, a sa savezničke strane ruski maršal Georgij Žukov i saveznički general Artur Teder. Tim činom okončan je najstrašniji ratni sukob u istoriji čovečanstva u kojem je učestvovala 61 zemlja sa ukupno 2,1 milijardom stanovnika ili 96% svetskog stanovništva. Ratni vihor je odneo oko 50 miliona života, od kojih su oko 30 miliona bili civili. Samo u nacističkim logorima, umoreno je oko 12 miliona ljudi. Materijalna razaranja su nemerljiva.

1945. - Čehoslovačka je oslobođena od nacističke okupacije.

1946. - Italijanski kralj Viktor Emanuel, koji je pomagao Musolinijev fašistički pokret i oslanjao se na njega, abdicira posle pobede republikanaca na izborima, a na presto dolazi kralj Umberto.

1948. - Rođen Milan Oklopdžić - Mika Oklop, književnik, dramaturg i scenarista.

1948. Komunistička partija Jugoslavije odbacila je optužbe sovjetskih komunista protiv politike jugoslovenskog rukovodstva. Usledila je Rezolucija Informbiroa i višegodišnji politički i ekonomski pritisak tadašnjeg sovjetskog bloka na Jugoslaviju.

1949. - Princ Renije III stupa ne presto Monaka.

1950. Ministar inostranih poslova Francuske Rober Šuman uputio je poziv za pomirenje Francuske i Nemačke i predložio stvaranje Zajednice za ugalj i čelik, preteče Evropske unije. Šumanov plan je 1951. godine potpisalo šest zemalja. Taj datum obeležava se kao Dan evropskih integracija.

1952. Širom Jugoslavije održani su masovni protesti zbog Londonskog sporazuma kojim je Zona "A" Slobodne teritorije Trst pripala Italiji.

1958. - Rođen Slobodan Ćustić, pozorišni, filmski i TV glumac.

1960. - Nigerija postaje članica Komonvelta.

1960. - SAD je prva država koja je legalizovala upotrebu antibebi pilula.

1970. - U SAD-u 100.000 ljudi demonstrira protiv rata u Vijetnamu.

1976. Ulrike Majnhof, vodja zapadnonemačke terorističke grupe "Bader-Majnhof", obesila se u zatvorskoj ćeliji.

1978. U parkiranom automobilu u centru Rima nadjeno je telo bivšeg italijanskog premijera Alda Mora koga su teroristi "Crvenih brigada" oteli 54 dana ranije.

1982. - Rođen Ivan Kolić, vazduhoplovni modelar, svetski šampion.

1986. Umro je nepalski planinar Tenzing Norgaj, koji je sa Novozelandjaninom Edmundom Hilarijem u maju 1953. prvi osvojio "krov sveta" - Maunt Everest.

1987. - Katastrofa aviona poljske kompanije "LOT" na liniji Varšava - Njujork, poginulo 187 putnika i članova posade.

1993. Počeli su sukobi Hrvata i Muslimana u Mostaru koji su doveli do podele tog grada na muslimanski i hrvatski deo. Muslimani i Hrvati su do tada bili saveznici u borbi protiv Srba u bosanskom ratu (1992-95).

1995. Na kraju trodnevne proslave 50-godišnjice završetka Drugog svetskog rata u Evropi, i Dana pobede, svetski lideri pozvali su na globalno pomirenje. Centralne proslave održane su u Parizu i Moskvi.

1996. Joveri Museveni pobedio je na prvim predsedničkim izborima u Ugandi posle 16 godina.

1997. - Prvi put od pada Sajgona, SAD naimenuje svog ambasadora u Vijetnamu.

2001. Predsedniku SR Jugoslavije Vojislavu Koštunici u Njujorku je uručena nagrada Instituta Istok-Zapad za svetskog državnika godine.

2001. U haosu koji je na stadionu u Akri (Gana) nastao kada je policija bacila suzavac na razjarene navijače, 126 ljudi izgubilo je život.

2002. Od eksplozije nagazne mine tokom proslave Dana pobede, u gradu Kaspijsk, u južnoj ruskoj republici Dagestanu, poginulo je 42, a
povredjeno 150 ljudi.

2004. Čečenski predsednik Ahmad Kadirov i još 24 osobe poginuli su u eksploziji bombe na stadionu u Groznom, glavnom gradu Čečenije, tokom proslave Dana pobede.

2005. - Umro Darko Nišavić, rvač i rvački sudija, reprezentativac, predsednik Skupštine opštine Zrenjanin.

2007. - Umro Zoran Tripković, novinar, direktor i glavni i odgovorni urednik Radio Valjeva.

2008. - Umro Zvonimir Stojićević, novinar i urednik Radio Beograda 2.

2008. - Umro Dražen Vrdoljak, novinar i rok- kritičar.

2009. - Umro Čak Dejli, američki košarkaški trener.

2010. - Umrla Lina Horn, američka džez-pevačica.

2012. - Umro Vidal Sasun, britanski frizer, autor "paž" i "bob" frizure.

2012. - Umrla Jovanka Beba Zurković, novinar i glavni urednik "Sremskih novina", dopisnik lista "Danas"

[Katica]

Dogodilo se na dan - 10. maj

1497. Italijanski moreplovac Amerigo Vespuči krenuo je na prvo putovanje u Novi svet. Doplovio je do obale Brazila i Hondurasa, uveren da je otkrio novi kontinent između Evrope i Azije.

1570. - Ruski car Ivan IV Grozni postaje protestant.

1594. - Mošti oca srpske državotvornosti i prvog srpskog arhiepiskopa, Svetog Save, Turci su spalili na Vračaru u Beogradu. Spaljivanju moštiju 359 godina posle svetiteljeve smrti prethodio je ustanak Srba u Banatu pod episkopom banatskim Svetim Teodorom Vršačkim, u kojem su ustanici na zastavama nosili ikone Svetog Save. Turski sultan Muhamed III naredio je Sinan paši da po svaku cenu uguši pobune Srba, a ovaj je - znajući da grob Svetog Save u manastiru Mileševa hodočaste čak i muhamedanci, koji se potom vraćaju veri predaka - preneo mošti u Beograd i spalio ih. U narodu je tada nastala pesma: "Na Vračaru Sinan viče,/gori, gori svešteniče,/to si od nas zaslužio,/što si raju prosvetio."

1655. Britanci su od Španije preuzeli Jamajku koja je pod španskom vlašću bila 161 godinu.

1752. - Bendžamin Frenklin, američki fizičar, pisac i političar prvi put je testirao svoj pronalazak gromobran.

1760. Rođen je francuski oficir Klod Žozef Ruže de Lil koji je 1792. napisao reči i melodiju francuske himne "Marseljeza".

1774. Kralj Francuske Luj XV umro je od malih boginja. Presto je nasledio kao petogodišnjak 1715, posle smrti pradede Luja XIV. Poražen u Sedmogodišnjem ratu (1756-63) kao saveznik Austrije protiv Prusije i Velike Britanije, mirom u Parizu 1763. bio je prisiljen da posede u Severnoj Americi i Indiji preda Velikoj Britaniji. Njegova vladavina dovela je Francusku na prag revolucije.

1844. Načelnik Ministarstva prosvete u srpskoj vladi, Jovan Sterija Popović, uputio je svim okružnim načelstvima dopis da se starine šalju u Narodni muzej. Ovaj datum smatra se danom osnivanja Narodnog muzeja u Beogradu, mada je akt o osnivanju donet u septembru.

1865. Trupe Unije zarobile su u Američkom građanskom ratu predsednika Konfederacije Džefersona Dejvisa

1871. Francuska i Nemačka potpisale su sporazum u Frankfurtu kojim su Alzas i Lorena ustupljeni Nemcima.

1872. - Prvi put je jedna žena nominovana za predsednika SAD. Bila je to Victoria Woodhull.

1881. Krunisan je rumunski kralj nemačkog porekla Karol I Hoencolern, prvi kralj Rumunije.

1894. Rođen je američki kompozitor i dirigent Dimitri Tjomkin. Poznat je i kao autor filmske muzike ("Tačno u podne", "Rio Bravo", "Starac i more").

1899. - Rođen je Fred Aster, američki filmski glumac i igrač. U svojoj igri spaja klasicizam s početka veka sa modernim shvatanjima plesa. Filmovi: "Vesela raspuštenica", "Vreme svinga", "Cilindar"...

1923. - Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca i Grčka sklopile su konvenciju o osnivanju "slobodne zone u Solunu", koja je predata na upotrebu na period od 50 godina 6. marta 1925. Zona je obuhvatala 94.000 kvadratnih metara, a Jugoslavija je dobila isključivo pravo upotrebe i carinsku upravu, ali ne i policijsku, jer je područje ostalo pod grčkim suverenitetom. Novi aranžman SFRJ i Grčke o tranzitu jugoslovenske robe preko slobodne zone luke u Solunu potpisan je 3. februara 1975. u Atini, s važnošću od 10 godina, posle čega se automatski produžava svakih pet godina.

1930. - U Čikagu je otvoren prvi planetarijum u SAD-u.

1931. - U Burlingtonu (SAD) je padao grad veličine loptica za golf.

1933. U Berlinu, ispred Rajhstaga, nacisti su spalili više od 25.000 knjiga (Marksa, Frojda, Brehta, Ajnštajna ...), najavljujući na taj način "novo razdoblje u istoriji nemačke kulture".

1940. Vinston Čerčil je postao britanski premijer, pošto je Nevil Čembrlen, potpisnik Minhenskog sporazuma, podneo ostavku.

1940. Nemačka je bez objave rata napala Holandiju, Belgiju i Luksemburg, a Velika Britanija je posle nemačke invazije na Dansku,zaposela bivšu dansku koloniju Island.

1941. Hitlerov zamenik Rudolf Hes spustio se padobranom u Škotsku sa namerom da počne mirovne pregovore. Uhapšen je i kraj rata je proveo u britanskom zatvoru. Na suđenju u Nirnbergu 1946. osuđen je za ratne zločine na doživotnu robiju.

1945. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu zauzele su Prag; Saveznici su preuzeli Rangun od Japanaca.

1960. Američka nuklearna podmornica "Triton" završila je 84-dnevno putovanje oko sveta.

1968. - U Parizu otpočinju mirovni pregovori SAD-a i Severnog Vijetnama.

1969. - "Apolo 10" prenosi prve kolor slike Zemlje iz svemira.

1977. Umrla je američka filmska glumica Džoan Kraford, jedna od najvećih holivudskih zvezda 1930-ih godina 20. veka, dobitnica Oskara 1945. za film "Mildred Pirs".

1979. - Umrla je srpska filmska glumica Italina - Ida Kravanja, poznata kao Ita Rina, posle udaje Tamara Đorđević, najpoznatija filmska glumica u Jugoslaviji između dva svetska rata i prva naša glumica koja je ušla u svetsku enciklopediju filma. Pre Drugog svetskog rata, igrala je niz glavnih uloga u filmovima nemačke i češke produkcije, a posle rata, epizodne uloge u nekoliko domaćih filmova. Filmovi: "Erotikon", "Galgentoni", "Fantom Durmitora", "A život teče dalje".

1981. Fransoa Miteran postao je predsednik Francuske pobedivši u drugom krugu Valeri Žiskar D'Estena.

1988. SAD su stavile veto na rezoluciju Saveta bezbednosti UN kojom je Izrael osuđen za invaziju na jug Libana.

1993. Više od 200 tajlandskih radnika poginulo je u požaru koji je zahvatio fabriku igračaka u provinciji Nakon Patom.

1994. Nelson Mandela izabran je za predsednika Južne Afrike i postao prvi crnac predsednik te zemlje.

1994. Italijanski medijski magnat Silvio Berluskoni postao je predsednik italijanske vlade u koju su, prvi put od Drugog svetskog rata, ušli neofašisti.

1995. Svetska zdravstvena organizacija u Ženevi saopštila je da bi uzročnik smrtonosne epidemije u Zairu mogao biti virus ebola.

1997. U zemljotresu u istočnom Iranu poginulo je najmanje 1.560 ljudi.

2001. Jugoslovenska skupština ratifikovala je Sporazum o specijalnim, paralelnim vezama SRJ i Republike Srpske koji su 5. marta u Banjaluci potpisali predsednici SRJ i RS, Vojislav Koštunica i Mirko Šarović.

2002. Bivši agent FBI Robert Hansen osuđen je u Americi na doživotnu robiju, zbog prodaje Moskvi strogo poverljivih dokumenata, čime je postao špijun koji je naneo najveću štetu u američkoj istoriji.

2002. Umro je Iv Rober, francuski glumac i režiser, koji je najveći domet ostvario filmovima "Visoki Plavi Čovek sa Jednom Crnom cipelom" i "Rat dugmadima".

2003. Sud u Jemenu osudio je na smrt Abeda Abdula Razaka Kamela zbog ubistva tri američka baptistička misionara i ranjavanje jednog,
u decembru 2002. godine u jednoj bolnici u gradu Džibla.

2005. Egipatski parlament odobrio je ustavni amandman kojim je, po prvi put u istoriji ove države, dozvoljeno učešće više kandidata na predsedničkim izborima.

2005. U Berlinu u Nemačkoj, otvoren je Memorijalni centar u spomen šest miliona stradalih Jevreja tokom vladavine nacista.

2006. Za predsednika Italije, jedanaestog po redu posle II svetskog rata, izabran je Đorđo Napolitano i on je prvi bivši komunista na toj funkciji.

2006. Umrla je kolumbijska pevačica Soraja, jedna od prvih koja je pisala i snimala pesme i na engleskom i španskom.

2010. Umrla je Lina Horndžez pevačica koja je probila međurasne barijere i postala jedna od prvih crnkinja slavnih u Holivudu i na Brodveju.